Ο χρηματιστηριακός κύκλος

Κάθε χρηματιστηριακός κύκλος αποτελείται από τρεις φάσεις:

1. την φάση της διόρθωσης,
2. την φάση της προσαρμογής ή συνοδείας,
3. την φάση της υπερβολής.

Aς πάρουμε για παράδειγμα μία ανοδική κίνηση. Kατά τη διάρκεια της νέας πρώτης φάσης η τιμή που είχε πέσει χαμηλά διορθώνεται φτάνοντας σε ένα επίπεδο το οποίο κατά κάποιον τρόπο είναι ρεαλιστικό και δικαιολογημένο.

Στη δεύτερη φάση η τιμή εξελίσσεται παράλληλα με τα τρέχοντα γεγονότα. Aν δεν είναι ευνοϊκά για το είδος της μετοχής αυτής, τότε η τιμή δικαιολογημένα υποχωρεί πάλι. Aν τα γεγονότα είναι θετικά, η τιμή της μετοχής τα συνοδεύει ακολουθώντας ανοδική πορεία.

Tώρα, σε ένα συγκεκριμένο σημείο της δεύτερης φάσης υπάρχει ο κίνδυνος η ευνοημένη από τα νέα θετικά γεγονότα τιμή της μετοχής να περάσει αυτόματα στην τρίτη φάση. Σε αυτή τη φάση της αγοράς των αισιόδοξων επενδυτών οι τιμές εκτινάσσονται από ώρα σε ώρα στα ύψη.

Oι τιμές και οι διαθέσεις εξελίσσονται αμοιβαία. Oι αυξημένες τιμές γεννούν μία πολύ καλή διάθεση, η αισιοδοξία δεν έχει πια όρια και γίνεται ευφορία και αυτή ωθεί τις τιμές ακόμα πιο ψηλά. Δεν έχουν πια σημασία, τις καθορίζει αποκλειστικά η μαζική υστερία.

Αντρε Κοστολανι

Η αχίλλειος πτέρνα...

Καθώς οι πωλητές συνεχίζουν να υπερισχύουν των αγοραστών στις αγορές, στη Σοφοκλέους τρία σημεία ορίζουν την αχίλλειος πτέρνα της.

Οποιος μιλήσει με τους ξένους που συναλλάσσονται στη Σοφοκλέους εκτός από ότι δεν κρύβουν τις προθέσεις τους που καταδεικνύουν την υπερίσχυση των διαθέσεων για πωλήσεις, μπορεί να μάθει και του επιφανέστερους των λόγων για τους οποίους το κάνουν αυτό.


Ο πρώτος λόγος είναι ότι η κατηγορία στην οποία κατατάσσουν τη Σοφοκλέους δεν είναι αμιγώς η ανεπτυγμένες αγορές, αλλά ένα ενδιάμεσο στάδιο μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων.

Οι αναπτυσσόμενες συγκεντρώνουν μεγαλύτερα ρίσκα αυτή την περίοδο, άρα αδειάζονται και πιο εύκολα τα χαρτιά τους. Δεν πρέπει να αδικούμε τους ξένους στο σημείο αυτό οι μεγάλες επιχειρήσεις αντλουν σημαντικά έσοδα και έχουν επενδύσει σημαντικά κεφάλαια σε αναπτυσσόμενες οικονομίες στα βαλκάνια και την ευρύτερη ΝΑ Ευρώπη.

Ο δεύτερος λόγος είναι η εικόνα που αποκομίζουν όταν συγκρίνουν τις κεφαλαιοποιήσεις των ελληνικών τραπεζών με τις ξένες. Μπορεί να περηφανευόμαστε ότι εδώ δεν είχαμε σημαντική έκθεση στα subprimes και διατηρούμε σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης, αλλά έστω και μετά από ένα γερό τρακάρισμα μια μερσεντές θα παραμένει μερσεντές και θα αξίζει περισσότερο από ένα ατρακάριστο Φίατ.

Ο τρίτος λόγος είναι τα σημαντικά κέρδη που συνεχίζουν να δίνουν στα ξένα χαρτοφυλάκια οι ελληνικές μετοχές. Προτιμούν να ρευστοποιούν κερδοφόρες θέσεις εδώ για να καλύψουν τις ζημιές που γράφουν σε άλλες αγορές και επιλογές.

Καγκελάριος Ημερησία 21/02/08

Κέρδη με ενοίκιο...

Οι πολλοί έχουν πουλήσει και έχουν πάρει των οματιών από τις αγορές. Από αυτούς που έχουν μείνει η πλειοψηφία αγοράζει και πουλάει με χρονικό ορίζοντα ημερών.

Πρόκειται για την κατηγορία που εγώ ονομάζω, ενοικιαστές του πλούτου. Ο λόγος είναι γιατί η κατηγορία αυτή, κατά καιρούς βγάζει πολλά χρήματα. Ο πλούτος της κρατάει όμως μερικούς μήνες έως δυο-τρια χρόνια. Στη συνέχεια τους γίνεται έξωση και συνήθως επιστρέφουν χαμηλότερα από εκεί που ξεκίνησαν.

Η κατηγορία αυτή όμως παίζει πολύ ουσιαστικό ρόλο στην τροχιοδρόμηση μιας αγοράς σε κατάσταση κυοφορίας και δημιουργίας κερδών. Απλα, τα κέρδη στο τέλος μένουν σε αυτούς που αγοράζουν φθηνά και πουλάνε ακριβά.

Προσέξτε φθηνά και ακριβά και όχι αγοράζει στην φθηνότερη τιμή και πουλάει στην ακριβότερη.

Στην παρούσα φάση λοιπόν κανείς δεν ξέρει αν οι 4.100 μονάδες του Γ.Δ. ή 1.230 του S&P 500 είναι το χαμηλότερη σημείο αυτής τη διόρθωσης. Μπορεί στο επόμενο τρίμηνο να δούμε και χαμηλότερες. Μπορεί και όχι.

Λίγο ενδιαφέρον έχει αυτό για αυτούς που ψαρεύουν στα βαθιά νερά. Αυτούς δηλ. που αγοράζουν επιλεκτικά μετοχές τις οποίες θεωρούν ότι είναι φθηνότερες λόγω του πανικού από την αξία και σε σχέση με τις προοπτικές τους.

Ημερησία- - Καγκελάριος 18/2/08

Λευκή πολιορκία...

Το "καυτό" κεφάλαιο

Υπάρχει εδώ και αρκετό καιρό μία μεγάλη ποσότητα κεφαλαίου, το λεγόμενο καυτό χρήμα, που δεν θέλει να το επενδύσετε έτσι όπως θα το επένδυε ένας οικογενειάρχης αλλά αναζητά συνεχώς μεγάλα κερδοσκοπικά χτυπήματα.

Αυτό το περιπλανώμενο κεφάλαιο θα επενδυθεί, όπως το δικό σας κεφάλαιο, σε κερδοσκοπίες που βασίζονται στην καθαρή και απλή λογική.

Δεν είστε λοιπόν μόνος, αλλά χιλιάδες κερδοσκόποι με πάρα πολλά χρήματα ακολουθούν τον ίδιο δρόμο με εσάς, και μάλιστα τους ίδιους τομείς: αγοράσατε τα ίδια εμπορεύματα και αξίες και τα πουλήσατε χωρίς κάλυψη.

Σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία οι αγορές στις οποίες κερδοσκοπείτε ως προς την άνοδο των τιμών είναι υπεραγορασμένες (overbought) και οι αγορές στις οποίες κερδοσκοπείτε ως προς την πτώση των τιμών είναι υπερπωλημένες (oversold).

Andre Kostolany

Η πραγματική λογική..

Όταν η Λογική σας είναι πραγματικά λογική, δηλαδή σωστά δομημένη, τότε θα επικρατήσει. Tο πότε θα γίνει αυτό είναι ζήτημα των αστάθμητων παραγόντων, οι οποίοι μπορούν να αναστείλουν τους συλλογισμούς σας ή να τους αντιστρέψουν.

Αυτό που χθες ήταν στέρεο μπορεί σήμερα πολύ εύκολα να γίνει εύθραυστο. Όμως, όταν τα στοιχεία του κερδοσκοπικού σας οικοδομήματος διατηρούν την ισχύ τους, τότε τα πάντα είναι ζήτημα χρόνου.

Πρέπει κανείς τη στιγμή που κάτι ξεφεύγει από την προκαθορισμένη τάξη να μπορεί να κρίνει σωστά την κατάσταση.

Τίποτα δεν είναι τόσο δυσάρεστο και μάλιστα τόσο επικίνδυνο, όσο το να μη γνωρίζεις τους λόγους που αντιτίθενται στη λογική.

Το ψυχρό μέτωπο της ανησυχίας...

Έχω συναντήσει δεκάδες ανθρώπους τις τελευταίες δυο εβδομάδες οι οποίοι φοβούνται ότι η κρίση των subprimes μπορεί να αποτελέσει την θρυαλλίδα για την κατάρρευση της μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη και άρα της αμερικάνικης αυτοκρατορίας.

Πιστεύω ότι η γενιά μας είναι πολύ πιθανό να ζήσει και αυτή την εξέλιξη, όπως έζησε την κατάρρευση της Σοβιετίας και όπως η γενιά των πατεράδων μας παλιότερα έζησε την αλλαγή της σκυτάλης της ηγεμονίας από τη Βρετανία στις ΗΠΑ.

Νομίζω όμως ότι τέτοιες ανατροπές γίνονται σε περιόδους με πολιτικές εντάσεις και γεωπολιτική οξύτητα, που απορρέει από την διεκδίκηση ρόλου υπερδύναμης από έναν ή περισσότερους διεθνείς παίκτες.

Αυτή τη στιγμή οι χώρες που θα μπορούσαν να παίξουν ένα ρόλο αμφισβήτησης, Κίνα, Ρωσία, Ευρώπη, φαίνεται να εξαρτούν την ευημερία τους από την γρήγορη ανάρρωση της αμερικάνικης οικονομίας.

Η Κίνα στηρίζει την οικονομική της ανάπτυξη στις εξαγωγές στον υπερδανεισμένο αμερικάνο καταναλωτή. Το ίδιο και η Ρωσία που κερδίζει από την υψηλή τιμή του πετρελαίου.

Ακόμη και αν επιδεινωθούν οι λόγοι της πτώσης της ισοτιμίας του δολαρίου και υπάρξει η απειλή κατάρρευσης, το πιθανότερο είναι οι άλλες κεντρικές τράπεζες να τρέξουν να συνδράμουν και όχι να λειτουργήσουν ανταγωνιστικά. Όπως συνέδραμε στις αρχές τις δεκαετίας του 70 η Μπούντεσμπανκ και μια δεκαετία αργότερα η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας.

Επιπλέον θεωρώ ότι τέτοιες ανατροπές έρχονται όταν ελάχιστοι τις περιμένουν. Τώρα ακούς τους πάντες από τους ταβερνιάρηδες μέχρι τους ψιλικατζήδες να ανησυχούν για ένα κραχ τύπου 29. Μόνο ο Μπιλ Γκέιτς φαίνεται να μην ανησυχεί που κάνει εξαγορές με μεγάλα premium και οι insiders στη Wall που κάνουν αυξημένες αγορές μετοχών.
Σαν πιθανότερο σενάριο συνεχίζω να θεωρώ αυτό που υποστηρίζει ότι οι αγορές έχουν προεξοφλήσει ήδη την πιθανότητα ύφεσης, οπότε τα χειρότερα τα έχουμε δει και η νευρικότητα θα συνεχιστεί μεν αλλά είναι με ημερομηνία λήξης.

Τα χαρακτηριστικά του πυθμένα

Στον πυθμένα, οι τάσεις μπορεί να τελειώσουν βίαια, αλλά και ήπια Πολλοί πιστεύουν ότι μια πτωτική τάση τιμής τελειώνει με βίαια κλιμακούμενες πωλήσεις που χαρακτηρίζονται από μεγάλο όγκο και σχεδόν κάθετη πτώση της τιμής.

Κάποιες φορές αυτό είναι αλήθεια. Άλλες τόσες όμως, οι μακρόχρονες υποχωρήσεις τελειώνουν ήσυχα, σβήνοντας σιγά σιγά.

Παρ' όλα αυτά, οφείλουμε να πούμε ότι μια ταχεία πτώση με μεγάλο όγκο συναλλαγών μετά από μια μακρόχρονη υποχώρηση τιμής είναι μια επιπλέον απόδειξη ότι η μετοχή έχει φτάσει στον πυθμένα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα, αν υπάρξει απότομη ανάκαμψη της τιμής την εβδομάδα που ακολουθεί την κρίσιμη πτώση.

Πόσος πρέπει να είναι ο όγκος; Θα λέγαμε ότι το διπλάσιο ή το τριπλάσιο του συνήθους ημερήσιου μέσου όρου είναι πολύ καλός δείκτης. Αν κοιτάξετε ένα διάγραμμα τιμής και όγκου, θα δείτε αρκετά καθαρά ότι έχει δημιουργηθεί οργασμός πωλήσεων.
Απλώς, προσέξτε να μην τον βλέπετε όπου κι αν κοιτάξετε!

W. Patalon-A. Gallea: Contrarian Investing

Μορφές και ουσία...

Στις αγορές αυτό που έχει σημασία είναι η ουσία και όχι οι εντυπώσεις. Αυτό που πραγματικά συμβαίνει και όχι οι εντυπώσεις που δημιουργεί το αλαλάζον πλήθος.

Την ουσία των πραγμάτων δεν αιχμαλώτισαν καλύτερα άλλοι πέρα από τους σουρεαλιστές. Ίσως γιατί άφησαν το ένστικτο να κατευθύνει τις προθέσεις τους και όχι την επιφανειακή λογική η οποία εύκολα εξαπατάται.

Λένε ότι το ένστικτο κυρίως κατευθύνεται από το υποσυνείδητο το οποίο πέρα από αυτά που ενδέχεται να φέρει σαν κληρονομιά, καταγράφει τα πάντα καθημερινά. Ακόμη και αυτά που νομίζουμε ότι περνάνε απαρατήρητα.

Όλα αυτά τα διαθλά με έναν δικό του τρόπο ανεξέλεγκτο από το συνειδητό και τα μετουσιώνει σε όνειρα, εφιάλτες και συμπεράσματα που εμφανίζονται υπό τον μανδύα των ενστίκτων.

Ο παρακείμενος πίνακας του Χουάν Μιρό -ένα πρόσωπο ρίχνει μια πέτρα σε ένα πουλί- αποτελεί μία άσκηση για το πώς πιθανό έχει αποθηκεύσει το υποσυνείδητο του καλλιτέχνη μια παρόμοια εικόνα.

Η ομοιότητα με τα τεκταινόμενα στις αγορές πιθανόν έγκειται στις πολλές διαφορετικές μορφές με τις οποίες πιθανόν να εμφανίζεται η ίδια πραγματική εξέλιξη. Είτε πρόκειται για φούσκα, είτε για κραχ, είτε για μια συνηθισμένη διόρθωση.

Η αιώνια περιστροφή του χρηματιστηρίου

Στο χρηματιστήριο αυτή είναι η αιώνια περιστροφή ή η κίνηση του συνεχούς ανελκυστήρα. Πώς πρέπει τώρα να συμπεριφερθεί ένας κερδοσκόπος σε αυτές τις τρεις φάσεις; Στην τρίτη, δηλαδή στη φάση της υπερβολής σε μία πτωτική αγορά, πρέπει να αγοράσει και να μην φοβηθεί ακόμα κι αν οι τιμές συνεχίσουν να υποχωρούν.

Eπειδή όπως έλεγαν ήδη οι παλιοί χρηματιστές στο χρηματιστήριο σιτηρών στη Βουδαπέστη: «Όποιος δεν έχει σιτάρι όταν υποχωρεί η τιμή του, δεν το έχει και όταν ανεβαίνει». Στην πρώτη φάση της ανοδικής κίνησης θα έπρεπε να συνεχίσει να αγοράζει, επειδή το χαμηλότερο σημείο της τιμής έχει ξεπεραστεί.

Στη δεύτερη φάση θα έπρεπε τελικά να παραμείνει μόνο θεατής, να ακολουθεί μόνο παθητικά την κίνηση και να προετοιμάζεται ψυχικά για να πουλήσει κατά την τρίτη φάση όπου επικρατεί γενική ευφορία στην αγορά.

Aυτό σημαίνει ότι κατά τη διάρκεια της κυκλικής κίνησης του χρηματιστηρίου πρέπει κανείς να πηγαίνει κατά τα δύο τρίτα ενάντια στην τάση και κατά ένα τρίτο σύμφωνα με την τάση.

Αντρέ Κοστολάνι

Περί σταύρωσης και Ανάστασης

Περί σταύρωσης και ανάστασης: Μετά τη σταύρωση είθισται να ακολουθεί η ανάσταση, τόσο στη ζωή όσο και τις αγορές. Πολλοί θα προτιμούσαν τη διαρκή ανάσταση χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι η σταύρωση είναι που κάνει την ανάσταση ενδιαφέρουσα.

Όπως ακριβώς είναι ο χειμώνας που κάνει την άνοιξη και το καλοκαίρι νάχουν ενδιαφέρον. Οι γνωστικοί περισσότερο έδιναν μια παραβολική σημασία στα μυστήρια της σταύρωσης και της ανάστασης.

Το νόημα αυτό επεξέτειναν και αρκετοί καλλιτέχνες, με πρώτο και καλύτερο τον Νταλί. Στo γνωστό του έργο Crucifixion, ο Χριστός αιωρείται στον αέρα. Στον σταυρό δίνεται η προοπτική μιας τέταρτης διάστασης. Σαν να είναι αιχμάλωτος σε μια σκληρή πραγματικότητα.

Ο τρόπος που η σκιά του πέφτει στο σταυρό θυμίζει το σπήλαιο του Πλάτωνα. Αυτοί που κυκλοφορούν στην πραγματικότητά μας είναι οι σκιές των πραγματικών υποκειμένων που υπάρχουν κάπου άλλου.

Το έδαφος, αυτό πάνω στο οποίο στηρίζεται κάποιος είναι μια σκακιέρα. Ισως γιατί σε ένα χαώδες σύμπαν μόνο η λογική που μοιάζει με παιγνίδι έχει κάποια σημασία ή αξία.

Η γυναίκα που παριστάνει την Παναγία κάτω έχει το πρόσωπο της Γκαλά, της γυναίκας που μοιράστηκε τη ζωή του. Ισως γιατί εκτός από το παιγνίδι ένας άλλο σκοπός της ζωής είναι να κερδίσει και να δώσει κάποιος αγάπη.

Ο Νταλί κατά τη γνώμη είναι παρεξηγημένος γιατί ήταν υπέρ το δέον εμπορικός. Οι πίνακές του είναι ανοιχτά βιβλία με τα πάθη και τις αρετές των ανθρώπων και των θεών. Αυτό που δεν έχω καταλάβει είναι αν τα έργα του είναι έργα του συνειδητού ή του ασυνείδητου.

Αν κάποιος μελλοντικός Νταν Μπράουν πιάσει ένα πίνακα του Νταλί σαν θέμα και όχι την υπερτιμημένη από κάθε άποψη κοινοτυπία της Τζοκόντα θα έχει πολύ περισσότερο έδαφος να εμβαθύνει.

Μέθοδοι αξιολόγησης μετοχών

Επίσης, το πώς αξιολογεί κανείς τη σχέση τιμής-κέρδους μίας μετοχής (στην Aμερική η σχέση αυτή ονομάζεται «price earning ratio») είναι καθαρά ψυχολογικό θέμα.

Μπορεί να τύχει η αγορά, δηλαδή οι αναλυτές, να κρίνουν ότι για την ίδια μετοχή μία σχέση τιμής-κέρδους της τάξης του 15:1 είναι χαμηλή κι έτσι ν' αποφασίσουν ότι το χαρτί είναι υποτιμημένο. Κάποια άλλη χρονική στιγμή, όμως, μπορεί να θεωρούν, όταν ισχύει η ίδια σχέση για το ίδιο χαρτί, ότι αυτό είναι υπερτιμημένο.

Δεν θέλω να ισχυριστώ ότι οι αναλυτές έχουν άδικο στη δεδομένη στιγμή. όμως, δεν μπορεί κανείς να βγάλει συμπεράσματα όσον αφορά την περαιτέρω εξέλιξη από μία τέτοια αξιολόγηση, επειδή το να κρίνει κανείς μία μετοχή ως «υποτιμημένη ή υπερτιμημένη» δεν αποτελεί αξίωμα, αλλά μία σχετική κρίση η οποία κατά μεγάλο μέρος της εξαρτάται από ψυχολογικούς παράγοντες.

Γι' αυτό το λόγο χαμογελάω πάντα όταν παρατηρώ το πώς υπνωτίζει αυτή η σχέση τιμής-κέρδους εκατοντάδες αναλυτές.

Eκείνοι που θεωρούν τη σχέση τιμής-κέρδους ως το «ένα και ένα κάνουν δύο» της τέχνης του χρηματιστηρίου δεν θα έπρεπε ποτέ να αγοράσουν μετοχές της IBM, της Daimler-Benz και πολλών άλλων εταιριών, επειδή σύμφωνα με αυτόν τον υπολογισμό οι μετοχές αυτές θα ήταν πάντα "σε οποιαδήποτε δεδομένη στιγμή" υπερτιμημένες.

Tο πόσο λάθος είναι αυτή η μονολιθική, μονόπλευρη αντίληψη φαίνεται καλύτερα με τις εταιρίες εκείνες που λειτουργούν με ζημία.

Σύμφωνα με τους αναλυτές δεν θα έπρεπε κανείς ούτε καν να αγγίζει αυτά τα αξιόγραφα, επειδή θεωρητικά θα έπρεπε να βρίσκονται, σύμφωνα με τη σχέση τιμής-κέρδους, υπό το μηδέν.

Tα πιο ενδιαφέροντα χρηματιστηριακά «χτυπήματά» μου τα κατάφερα πάντα με μετοχές τέτοιων εταιριών, οι οποίες τη στιγμή που αγόρασα τις μετοχές τους λειτουργούσαν με ζημία.

Όταν όμως αυτές οι εταιρίες πραγματοποιούσαν πάλι κέρδη (στα αγγλικά αυτό ονομάζεται «turnaround situation», οι τιμές των μετοχών τους όδευαν με μεγάλη ταχύτητα προς την κορυφή.

Αντρε Κοστολάνι

Οι γυναίκες στο Αλγέρι

Οι γυναίκες στο Αλγέρι: Υπάρχουν μέρες που οι μετοχές μοιάζουν με αριστοκράτισσες συναθροισμένες σε λαμπρή δεξίωση. Μόνο τα ενδύματα και τα κοσμήματα να αξιολογήσει κάποιος σε μια δεξίωση μπορεί να αθροίσει μια περιουσία.

Υπάρχουν και μέρες που μοιάζουν με νοικοκυρές συγκεντρωμένες σε ανατολίτικο χαμάμ. Με πετσέτες να σκεπάζουν πρόχειρα τα επίμαχα και όλα τα ελαττώματα φόρα-παρτίδα.

Νομίζω ότι κοιμάται καλύτερα ο επενδυτής που ξέρει τα ελαττώματα της μετοχής του και τα έχει αποδεχτεί, από εκείνον που ποντάρει μόνο στην απαστράπτουσα εμφάνιση που στραβώνει τους αδαείς.

Ετσι κι μια φορά κάθε δέκα χρόνια στο αποκορύφωμα μιας δεξίωσης που εξελίχθηκε σε πάρτι σβήνουν τα φώτα και εκεί όλες οι μετοχές μοιάζουν ίδιες. Στο «χαμάμ» όμως ποτέ...

Στο «χαμάμ» βρίσκονται οι μετοχές μετά από έναν γερό πανικό όταν όλοι τις απομακρύνουν από τα χέρια τους σαν να πρόκειται για καυτές πατάτες.

Οι γυναίκες στο Αλγέρι, είναι ένας όχι τόσο γνωστό πίνακας του Πάμπλο Πικάσο, παρουσιάζει κάποιες γυμνές φιγούρες χωρίς διάθεση καλλωπισμού.